Territori francez mes monarkeve vendas dhe atyre angleze
Sikunder e kemi permendur edhe me pare, Franca doli si shtet me vete pas Traktatit te Verdunit. Procesi i bashkimit te ketij vendi kaloi, permes nje lufte te gjate midis feudaleve vendas dhe monarkeve angleze. Lordet luftonin mes tyre per te zgjeruar gjithnje e me shume territore. Megjithate, jo rralle here ata perdoren lidhjet martesore, te cilat siguronini aleanca te fuqishme politike zgjerim te pronave te tyre. Kete situate do ta shfrytezonin mbreterit angleze, qe i synonin kaq shume territoret franceze. Kjo menyre sjelljeje dhe veprimi i anglezeve, fillimisht u justifikua me faktin se Uilliami (mbreti anglez) ishte nga Normandia.
Per kete arsye ai shikohej si mbreti i Anglise dhe territoreve te Normandise ne France.Duke ndjekur shembullin e francezeve, Henriku II (anglez), u martua me dukeshen e Akuitanise, zoteruese te Frances Jugore. Me keto territore monarket angleze, kishin ne dore me shume hapesira sesa vete monarket franceze. Gjithesesi kjo situate do te fillonte per te ndryshuar ne favor te francezeve. Filipi II, detyroi monarket angleze t'i leshonin Francen veriore. Marrja e ketij territori, fuqizoi mbretin francez ne pikpamje ekonimike dhe politike. Ai u pa si njeriu qe rivendosi dinjitetin kombetar tek francezet. Fitorja mbi anglezet, isht njekohesisht nje sinjal i qarte dhe per lordet feudale. Tashme ata duhej t'i bindeshin pushtetit mbreteror, duke hequr dore nga fuqia e tyre lokale. Per kete, Filipi II, do te kujdesej qe permes reformave te arrinte synimet e tij per nje pushtet mbreteror te fuqishem. Reformat administrative ishin hapi i pare drejt krijimit te nje pushteti te qenderzuar. Ne thelb te saj u synua qe provincat te qeveriseshin nga nenpunes te mbretit te cilet jepnin llogari para tij. Ne praktike kjo do te thoshte se pushteti i lordeve lokale nuk njihej me.
Monarkia kombetare nen Luigjin IX
Luigji IX (1226-1270), ishte mbreti qe punoi ne dy drejtime: vendosja e kontrollit te plote mbi territorin francez; dhe fuqizimi i pushtetit mbreteror. Lugji IX, arriti te perfundonte nje paqe me monarkun anglez, sipas te ciles ky i fundit hiqte dore perfundimisht nga pretendimet mbi Francen veriore dhe veriperendimore. Ky akt diplomatik i hapi rrugen bashkimit perfundimtar te vendit. Tani pritej qe mbreti francez te ishte po aq i sukseshem ne reformat e tij ne politiken e brendshme. Modeli i qeverisjes se tij, ishte nje dualizem, mes idese se nje qeverisjeje te drejte dhe deklarimit te tij se pushteti ishte vullnet i zotit. Pavaresisht kesaj, Luigji IX, ka meriten qe e vendosi pushtetin mbi baza institucionale. Ne nje forme piramidale, nga Keshilli Mbreteror qe luante rolin e institucionit me te larte qendror, degezoheshin institucione me funksione gjyqesore, financiare, ligjvenese dhe fiskale. Ndonese nuk kishte nje parlament te tipit anglez, Keshilli mbreteror mori iniciativen e hartimit te disa ligjeve qe shume shpejt gjeten zbatim ne te gjithe vendin. Nder te tjera ne keto ligje parashihej funksionimi i gjykates mbreterore. Percaktimi i kesaj gjykate si me e larta ne te gjithe mbreterine, menjanonte rolin e gjykatave te lordeve feudaleve. Krijimi i ketyre institucinoeve u pasua me nje forme monetare, lokale, duke ndikuar ne rritjen e shkembimeve tregtare dhe ne zhvillimin e ekonomise. Forcimi i pushtetit qendror, i vendosi ne plan te dyte ambiciet e feudaleve lokale dhe krijoi kushtet per zhvillimin e qyteteve, ekonomise si dhe hodhi bazat per krijimin e nje shteti te fuqishem qe do te luake nje rol te dores se pare ne zhvillimet politike, ekonomike dhe shoqerore ne Evrope per nje periudhe te gjate.
Sikunder e kemi permendur edhe me pare, Franca doli si shtet me vete pas Traktatit te Verdunit. Procesi i bashkimit te ketij vendi kaloi, permes nje lufte te gjate midis feudaleve vendas dhe monarkeve angleze. Lordet luftonin mes tyre per te zgjeruar gjithnje e me shume territore. Megjithate, jo rralle here ata perdoren lidhjet martesore, te cilat siguronini aleanca te fuqishme politike zgjerim te pronave te tyre. Kete situate do ta shfrytezonin mbreterit angleze, qe i synonin kaq shume territoret franceze. Kjo menyre sjelljeje dhe veprimi i anglezeve, fillimisht u justifikua me faktin se Uilliami (mbreti anglez) ishte nga Normandia.
Per kete arsye ai shikohej si mbreti i Anglise dhe territoreve te Normandise ne France.Duke ndjekur shembullin e francezeve, Henriku II (anglez), u martua me dukeshen e Akuitanise, zoteruese te Frances Jugore. Me keto territore monarket angleze, kishin ne dore me shume hapesira sesa vete monarket franceze. Gjithesesi kjo situate do te fillonte per te ndryshuar ne favor te francezeve. Filipi II, detyroi monarket angleze t'i leshonin Francen veriore. Marrja e ketij territori, fuqizoi mbretin francez ne pikpamje ekonimike dhe politike. Ai u pa si njeriu qe rivendosi dinjitetin kombetar tek francezet. Fitorja mbi anglezet, isht njekohesisht nje sinjal i qarte dhe per lordet feudale. Tashme ata duhej t'i bindeshin pushtetit mbreteror, duke hequr dore nga fuqia e tyre lokale. Per kete, Filipi II, do te kujdesej qe permes reformave te arrinte synimet e tij per nje pushtet mbreteror te fuqishem. Reformat administrative ishin hapi i pare drejt krijimit te nje pushteti te qenderzuar. Ne thelb te saj u synua qe provincat te qeveriseshin nga nenpunes te mbretit te cilet jepnin llogari para tij. Ne praktike kjo do te thoshte se pushteti i lordeve lokale nuk njihej me.
Monarkia kombetare nen Luigjin IX
Luigji IX (1226-1270), ishte mbreti qe punoi ne dy drejtime: vendosja e kontrollit te plote mbi territorin francez; dhe fuqizimi i pushtetit mbreteror. Lugji IX, arriti te perfundonte nje paqe me monarkun anglez, sipas te ciles ky i fundit hiqte dore perfundimisht nga pretendimet mbi Francen veriore dhe veriperendimore. Ky akt diplomatik i hapi rrugen bashkimit perfundimtar te vendit. Tani pritej qe mbreti francez te ishte po aq i sukseshem ne reformat e tij ne politiken e brendshme. Modeli i qeverisjes se tij, ishte nje dualizem, mes idese se nje qeverisjeje te drejte dhe deklarimit te tij se pushteti ishte vullnet i zotit. Pavaresisht kesaj, Luigji IX, ka meriten qe e vendosi pushtetin mbi baza institucionale. Ne nje forme piramidale, nga Keshilli Mbreteror qe luante rolin e institucionit me te larte qendror, degezoheshin institucione me funksione gjyqesore, financiare, ligjvenese dhe fiskale. Ndonese nuk kishte nje parlament te tipit anglez, Keshilli mbreteror mori iniciativen e hartimit te disa ligjeve qe shume shpejt gjeten zbatim ne te gjithe vendin. Nder te tjera ne keto ligje parashihej funksionimi i gjykates mbreterore. Percaktimi i kesaj gjykate si me e larta ne te gjithe mbreterine, menjanonte rolin e gjykatave te lordeve feudaleve. Krijimi i ketyre institucinoeve u pasua me nje forme monetare, lokale, duke ndikuar ne rritjen e shkembimeve tregtare dhe ne zhvillimin e ekonomise. Forcimi i pushtetit qendror, i vendosi ne plan te dyte ambiciet e feudaleve lokale dhe krijoi kushtet per zhvillimin e qyteteve, ekonomise si dhe hodhi bazat per krijimin e nje shteti te fuqishem qe do te luake nje rol te dores se pare ne zhvillimet politike, ekonomike dhe shoqerore ne Evrope per nje periudhe te gjate.
